Yatırım getirisi ROI nedir? Yatırım getirisi, kısaca ROI (Return on Investment), bir yatırımın ne kadar kârlı olduğunu ölçen basit ama güçlü bir finansal göstergedir. Yaptığınız bir yatırımdan ne kadar kazanç sağladığınızı, bu kazancı yatırdığınız paraya oranlayarak öğrenmenizi sağlar. Hem bireysel yatırımcılar hem de şirketler, bir yatırımın ne kadar verimli olduğunu görmek için ROI hesabına sıkça başvurur.
Ayrıca Bakınız
Hızlı Özet
- ROI bir yatırımın ne kadar başarılı olduğunu ölçümlemek için kullanılır
- Farklı projelere veya varlıklara yapılan yatırımların arasında karşılaştırma yapmak için kullanılır
Bir yatırımın iyi bir ROI sağlayıp sağlamadığı, mevcut diğer fırsatlarla kıyaslanarak değerlendirilmelidir.
ROI Nasıl Hesaplanır?
Yatırım getirisi, aşağıdaki formülle hesaplanır:
Bu formül sayesinde, yatırımınızdan ne kadar kâr elde ettiğinizi yüzde olarak görebilirsiniz.
Örnek Hesaplama:
Farz edelim ki bir arkadaşınızla birlikte küçük bir e-ticaret işine girdiniz. Bu iş için toplamda 60.000 TL yatırım yaptınız. Bir yıl sonunda toplam 78.000 TL gelir elde ettiniz.
Bunun anlamı, net kârınız:
78.000 TL – 60.000 TL = 18.000 TL
Şimdi ROI hesaplayalım:
ROI = (18.000 TL / 60.000 TL) x 100 = %30
Bu sonuç, yaptığınız yatırımın size %30 oranında bir geri dönüş sağladığını gösterir. Yani her 100 TL için 30 TL kâr elde etmişsiniz demektir.
ROI Neden Hesaplanır?
Diyelim ki Elif, 2023 yılında kendi küçük çaplı e-ticaret işine adım attı. İlk olarak, tişört satışı yapan bir web sitesi kurmak için 60.000 TL yatırım yaptı. Site tasarımı, stok alımı ve reklam masrafları bu tutarın içindeydi. 12 ay sonunda, satışlardan toplam 78.000 TL gelir elde etti.
Net kâr:
78.000 TL – 60.000 TL = 18.000 TL
ROI:
18.000 TL ÷ 60.000 TL = %30
Bu sonuç, Elif’in yatırımının %30 kârlı olduğunu gösteriyor.
Aynı dönemde Elif, ikinci bir yatırım olarak sosyal medyada içerik üreticilerine yönelik özel baskılı kupa satışı yapan bir girişime ortak oldu. Bu iş için 90.000 TL yatırdı ve bu yatırım tam 3 yıl sürdü. Üç yılın sonunda, girişim toplamda Elif’e 135.000 TL getiri sağladı.
Net kâr:
135.000 TL – 90.000 TL = 45.000 TL
ROI:
45.000 TL ÷ 90.000 TL = %50
İlk bakışta %50, %30’a göre daha iyi gibi görünüyor. Ancak burada bir detaya dikkat etmek gerekiyor: ikinci yatırımın süresi 3 yıl. Bu durumda, yıllıklandırılmış ROI hesaplaması daha doğru bir karşılaştırma sunar:
Yıllık ROI:
%50 ÷ 3 yıl = %16,67
Bu hesaplamaya göre Elif’in birinci yatırımı her yıl ortalama %30 kazandırırken, ikinci yatırım yıllık %16,67 getiri sağlamış. Yani daha yüksek toplam kâr sağlasa da, zaman açısından ilk yatırım çok daha verimli olmuş.
Bu örnekte anlatmaya çalıştığımız şey yatırım getiri ROI hesaplarken sadece yüzdelere değil aynı zamanda geçen süreye de bakılması önemlidir.
İdeal ROI Oranı Var mıdır?
Yatırımlarınızdan en iyi sonucu almak istiyorsanız, “iyi bir ROI nedir?” sorusunun cevabını bilmek oldukça önemlidir. Ancak bu sorunun tek bir doğru cevabı yoktur. Çünkü bir yatırımın ne kadar kârlı sayılacağı, farklı faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir.
1. Risk Toleransı
Her yatırımcının risk algısı farklıdır. Daha temkinli yatırımcılar, daha az risk almayı tercih ettikleri için daha düşük ancak daha istikrarlı ROI’lerle yetinebilir. Öte yandan risk almayı seven yatırımcılar, daha yüksek getiri potansiyeli için dalgalı ve belirsiz piyasalarda yatırım yapmayı göze alabilir. Yani iyi bir ROI, yatırımcının risk anlayışıyla doğrudan ilişkilidir.
2. Yatırım Süresi
Yatırımın ne kadar süreyle yapılacağı da ROI beklentisini etkiler. Uzun vadeli yatırımlarda sermaye uzun süre bağlandığı için daha yüksek getiri beklentisi doğar. Buna karşılık kısa vadeli yatırımlar, daha düşük ROI sağlasa da likidite ve esneklik sunar. Bu nedenle yatırımın süresi, getirinin “iyi” olup olmadığını değerlendirmede önemli bir ölçüttür.
3. Sektörel Standartlar
Her sektörün kendine özgü kârlılık beklentileri vardır. Örneğin yüksek sermaye gerektiren, rekabetin yoğun olduğu veya regülasyonların fazla olduğu sektörlerde yatırımcıyı cezbetmek için daha yüksek ROI gerekebilir. Buna karşın, daha oturmuş ve stabil sektörlerde daha düşük ROI’ler bile kabul edilebilir olabilir. Bu yüzden yatırım yapılan alanın dinamiklerini bilmek şarttır.
4. Kişisel Finansal Hedefler
Son olarak, iyi bir yatırım getirisi kişiden kişiye değişebilir çünkü herkesin yatırım amacı farklıdır. Kimi sermayesini korumak ister, kimi pasif gelir elde etmeyi hedefler, kimi de varlıklarını hızlı şekilde büyütmeyi. Bu nedenle ROI beklentisi, kişinin mali hedefleriyle ve yaşam koşullarıyla uyumlu olmalıdır.
Borsa’da İdel ROI Var mıdır?
Hisse senetleri özelinde konuşacak olursak, iyi bir yatırım getirisi (ROI) için BIST 100 endeksi gibi bir göstergeyi baz almak mantıklı bir yaklaşımdır. Eğer yaptığınız yatırım, BIST 100’ün aynı dönemde sağladığı getiriden daha yüksekse, bu yatırım “makulün üzerinde” kabul edilebilir.
Ancak burada bir başka önemli unsur da zaman faktörüdür. Çünkü yatırım süresi uzadıkça enflasyonun etkisi de artar. Örneğin, beş yıl önceki 100 TL ile bugünkü 100 TL’nin alım gücü aynı değildir. Bu nedenle bir yatırımın kârlılığını değerlendirirken nominal getiri kadar reel getiriyi, yani enflasyon etkisinden arındırılmış kârı da dikkate almak gerekir.
Sonuç
Yatırım getirisi (ROI), yatırımcıların bir yatırımın ne kadar kârlı olduğunu değerlendirmek veya farklı yatırımlar arasındaki performansı karşılaştırmak için sıkça başvurduğu bir ölçüttür. Yüzde cinsinden ifade edilen bu oran, ilk bakışta sade ve kullanışlıdır. Ancak ROI’nin bazı sınırlamaları da vardır. Özellikle yatırımın süresini, alternatif fırsatların maliyetini (yani fırsat maliyetini) ve enflasyonun getiri üzerindeki etkisini hesaba katmaz. Bu nedenle, yatırım kararlarında yalnızca ROI oranına bakmak yerine, bu ek unsurların da mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir.
