Yatırımcılar İçin T, T+1, T+2 Ne Anlam İfade Ediyor?
Borsada işlem yapan yatırımcılar, T+1 ve T+2 terimleriyle sıklıkla karşılaşırlar. Yatırımcıların denk geldiği bu tarz terimlere hâkim olması, işlem yaparken kritik öneme sahip olabilmektedir. Bu sebeple T+1 ve T+2 nedir sorusuna cevap aranır.
Günümüzde dijital olarak gerçekleştirilen çoğu işlem çok hızlı gerçekleşmektedir. Fakat borsada gerçekleştirilen bazı işlemler, bazı kontrollerin yapılması gerektiği için uzun sürebilmektedir. T1 ve T2 ifadeleri de bu sebeple ortaya çıkmış kavramlardır. T+1 ve T+2 ifadelerine geçmeden önce T nedir sorusuna kısaca cevap vermek faydalı olacaktır. T kavramı, borsada hisse alım-satım gibi işlemleri yaptığınız günü ifade etmektedir.
T+1 Bakiye Neyi İfade Ediyor?
T+1 bakiye, diğer bir ifadeyle T1, yatırımcının işlem yaptığı günden 1 gün sonra yatırım işleminin netleşeceğini belirtir. İşlemin netleşmesi demek, T+1 kısmında görülen tutarın nakit olarak çekilebileceği anlamına gelebilmektedir. Bir örnekle açıklamak gerekirse Pazartesi günü sattığınız hissenin değeri, T+1 üzerinden işlem görüyorsa bir gün sonra bakiyenize yansır. Fakat bu bakiyeyi Pazartesi günü nakit olarak çekmeniz mümkün değildir. Salı günü tutar serbest kalmaktadır ve yatırımcı tarafından nakit olarak kullanılabilmektedir.
T+2 Bakiye Neyi İfade Ediyor?
T+2 bakiye, T+1 ile benzer şekilde ifade edilmektedir. T2 olarak da isimlendirilmektedir ve bu haliyle de sıklıkla görebilirsiniz. T2 bakiye, yatırımcının borsada işlem yaptığı günden itibaren 2 gün sonra değerin netleşeceğini göstermektedir. Eğer bir yatırımcı Salı günü hisse satışı yaptıysa ve işlem T+2 bakiyesine yansıdıysa satıştan elde ettiği tutar, 2 gün sonra serbest kalır. Yani yatırımcı Perşembe günü değeri nakit olarak çekebilir veya kullanabilir.
T+1 ve T+2 Bakiyesi İle Hisse Almak
T+1 ve T+2 bakiyesi, nakit daha doğrusu miktarın serbest kalmasını ifade etmektedir. Fakat bu durum, bu bakiyeleri kullanarak hisse almaya engel değildir. Bu sayede eğer hisse satışı yaptıysanız, herhangi bir bekleme süresi olmadan yeni hisse alımı için bu değerleri kullanabileceğiniz anlamına gelir. Bu sayede yatırımcılar, borsada rahatlıkla hisse alım ve satım işlemlerini yapabilir.
T+1 ve T+2’nin Önemi Nedir?
Yatırımcılar, borsada işlem yaptıktan sonra biran önce nakit parayı kavuşmayı arzular. Fakat T1 ve T2, bazı risklerin azaltılması ve piyasanın korunması amacıyla oldukça önemlidir. Hisse satışı yapan bir yatırımcı, nakit paraya kavuşmayı arzularken hisse alımı yapan yatırımcı ise hisse senedini elde etmiş olur. Fakat burada önemli olan nokta, alıcı ve satıcı arasında işlemin sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesidir. Bu sebeple fonların doğrulanması ve işlem sırasında kullanılan aracı finans şirketlerinin kayıtlarını güncellemesi açısından zaman ihtiyaçları vardır. Aslında T1 ve T2, yatırımcıların koruyan ve sorunsuz bir şekilde işlemlerin yürümesine sağlayan bir mekanizmadır.
T+1 ve T+2 süreleri, borsadaki paranın yönetimi açısından da önemlidir. İşlem sonrası serbest kalacak olan paranın belli bir süre borsa içerisinde kalması, varlıkların ve nakdin sürekli hareketi için kolaylık sağlar. Ayrıca işlemler sırasında yaşanan bir sorun durumunda müdahale etme şansı da doğurur. Bu da riskin azalmasında etkilidir.
T+1 ve T+2 Bakiyesi Eksiye Düşer Mi?
T+1 ve T+2 bakiyesi bazı durumlarda eksiye düşebilmektedir. Bunun arkasında ise henüz miktarların süresi gelmeden başka bir hisse alımı gibi işlemlerde kullanılması yatmaktadır. Bu durum çoğunlukla geçici olan bir durumdur. Çünkü süresi gelen bakiyenin serbest kalması ile eksi bakiye normale dönmeye başlar. Örneğin; Salı günü hisse satışı yapıldıysa ve T+1 süreci içerisinde takas edilecek ise Çarşamba gününden önce yapacağınız hisse alımı neticesinde bakiyenin eksiye düşmesi görünebilir. Fakat Çarşamba günü bu durum normale dönecektir.
T+1 ve T+2 Kavramlarının Halka Arzlarda Kullanımı
Halka arzlarda T+1 ve T+2, yatırımcıların hisse senetlerinin teslimi ve işlem takası süreçlerini ifade eder. Halka arzlara katılan bireysel ve kurumsal yatırımcılar, tahsis edilen hisse senetlerinin hesaplarına geçmesi için T+1 veya T+2 süreçlerini takip eder. T+1, işlem tarihinden bir gün sonra tahsislerin tamamlandığını, T+2 ise bu sürecin iki iş günü sürdüğünü belirtir. Türkiye’deki halka arz süreçlerinde genellikle T+2 sistemi uygulanır. Bu, yatırımcıların tahsis edilen hisselerine, halka arzın talep toplama süresinin bitiminden iki iş günü sonra erişebilecekleri anlamına gelir.
T+1 ve T+2 Kullanılamaz Nedir?
Halka arzlarda T+1 ve T+2, kullanılamaz ibaresi bulunabilir. Birçok halka arz duyurusunda karşılaşılan “T1-T2 Kullanılamaz” ifadesi, yatırımcıların Örneğin, elinizde “ABCDE” hissesinin bulunduğunu ve Cuma günü başlayacak bir halka arza katılmayı planladığınızı düşünelim. Eğer “ABCDE” hissesini en geç Salı günü satarsanız, elde edilen nakit bakiyenizle arza katılabilirsiniz. Ancak, hissenizi Çarşamba günü satmanız durumunda oluşan T2 bakiye, halka arz talebi için uygun olmayacaktır. Bu nedenle, talep toplama sürecine katılmadan önce işlemlerinizi T+2 sistemine uygun şekilde planlamanız önemlidir.
Sermaye Artırımlarında T+1 ve T+2 Süreçleri
Sermaye artırımlarında T+1 ve T+2, yeni hisse senetlerinin dağıtımına ve yatırımcı hesaplarına geçişine dair süreçleri ifade eder. Bedelli sermaye artırımlarında, yatırımcılar rüçhan haklarını kullandıktan sonra yeni hisselerin hesaplarına geçmesi T+1 veya T+2 takvimine bağlıdır. Örneğin, yatırımcı rüçhan hakkını kullandığında, hisseler genellikle T+2 sonunda yatırımcı hesaplarına aktarılır. Bu sistem, şirketin ihraç ettiği yeni hisselerin takas sürecinin düzenli ve öngörülebilir şekilde tamamlanmasını sağlar.
Temettü Dağıtımında T+1 ve T+2’nin Rolü
Kar payı ödemelerinde T+1 ve T+2, temettü hakkının belirlenmesi ve ödeme süreçlerini kapsar. Temettü hakkı, genellikle yatırımcının “kayıt tarihine” göre belirlenir ve bu tarih T+2 takvimine dayanır. Yani, yatırımcılar temettü hakkı kazanabilmesi için işlem tarihinden iki gün önce ilgili hisselere sahip olmalıdır. Temettü ödemesi ise kayıt tarihinden sonra belirlenen ödeme takvimine göre yapılır. Bu sistem, yatırımcılar ve şirketler için şeffaf bir temettü dağıtım süreci sunar.
Sonuç Olarak
Yatırımcılar için önemli olan bu terimler, borsanın en temel terimlerindendir. Yatırımların doğru ve sağlıklı yönetilmesi içinse bu tarz terimlere hâkim olmak gerekmektedir. Aksi durumda yatırımların doğru bir şekilde yönlendirilememesi veya nakit sıkıntısı çekilmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir.
