NDF- Nedir? İngilizce açılımıyla “Non-Deliverable Forward”, Türkçede “Teslimatsız Vadeli Döviz Sözleşmesi” anlamına gelir. Bu bir tür vadeli işlem sözleşmesidir. Ancak klasik forward işlemlerinden farklı olarak NDF’de döviz fiziki olarak el değiştirmez. Taraflar, belirli bir vadede bir döviz kuru üzerinden anlaşıp, vade geldiğinde piyasa kuru ile bu anlaşma kuru arasındaki farkı kendi aralarında öder. Yani sadece kur farkı üzerinden bir nakit ödeme yapılır.
Ayrıca Bakınız
Neden NDF İşlemi Yapılır?
Döviz kurundaki dalgalanmalardan korunmak için
Sermaye kontrolleri olan ülkelerde dövize doğrudan erişimin zor olması durumunda pozisyon alabilmek için
Şirketlerin bütçe planlamasında öngörülebilirlik sağlamak için
Yatırımcıların döviz kurlarına ilişkin beklentilerine göre pozisyon alabilmesi için
NDF, özellikle dövize yönelik kısıtlamaların ya da düzenlemelerin olduğu ülkelerde yaygın olarak tercih edilir. Türkiye, Çin, Hindistan, Brezilya gibi ülkeler bu konuda örnek gösterilebilir.
Kimler NDF Kullanır?
İthalat ve ihracat yapan şirketler
Yabancı yatırımcılar
Bankalar ve finansal kuruluşlar
Merkez bankaları (gözlem ve politika amacıyla)
Spekülatif işlem yapan yatırımcılar (hedge fonlar, trader’lar)
NDF İşlemi Nasıl Yapılır?
Taraflar, sözleşmeye konu olan döviz çifti (örneğin USD/TRY), vade tarihi, sözleşme kuru (forward rate) ve işlem tutarı konusunda anlaşır.
Vade tarihi geldiğinde, referans olarak belirlenen bir kur (genellikle merkez bankası kuru veya resmi spot piyasa kuru) esas alınır.
Gerçekleşen kur ile sözleşme kuru arasındaki fark hesaplanır.
Bu fark, sözleşmede belirtilen döviz tutarı ile çarpılır ve aradaki fark nakit olarak ödenir.
Fiziki döviz transferi gerçekleşmez.
Örnek: Kur Riskinden NDF ile Korunan Bir Şirket
Yurt dışından düzenli mal alan bir ithalatçı firmayı düşünelim. Bu firmanın, gelecek ay 100.000 dolar ödeme yapması gerekiyor. Ancak döviz kuru önümüzdeki günlerde artabilir. Firma bu riski almak istemiyor ve bugünden ileriye dönük kurunu sabitlemek istiyor.
Bu amaçla şirket, bir NDF (Teslimatsız Vadeli Döviz Sözleşmesi) yaparak, ödeme tarihindeki kur değişiminden etkilenmemeyi hedefliyor.
İşlem günü dolar kuru: 34,00 TL
Sözleşmede uzlaşılan kur: 35,00 TL
Sözleşme tutarı: 100.000 USD
Vade süresi: 1 ay
Senaryo 1: Kur artarsa – Şirket kazanır
Vade günü geldiğinde dolar kuru 36,00 TL olarak gerçekleşsin.
Bu durumda, piyasa kuru sözleşme kurunun 1,00 TL üzerinde.
Hesaplama:
Kur farkı: 36,00 – 35,00 = 1,00 TL
Toplam fark: 100.000 x 1,00 = 100.000 TL
Şirket, 36 TL yerine 35 TL’den dolar alma hakkına sahip olduğu için, 100.000 TL avantaj elde eder. Bu fark sözleşmenin diğer tarafı tarafından şirkete nakit olarak ödenir. Şirket, döviz kurundaki artıştan etkilenmeden ödemesini yapar.
Senaryo 2: Kur düşerse – Şirket ödeme yapar
Vade günü dolar kuru 34,40 TL seviyesinde gerçekleşsin.
Bu durumda piyasa kuru, sözleşme kurundan 0,60 TL düşük.
Hesaplama:
Kur farkı: 35,00 – 34,40 = 0,60 TL
Toplam fark: 100.000 x 0,60 = 60.000 TL
Bu kez şirket, piyasa kuruna göre daha yüksek bir fiyattan dolar alma hakkına sahip olduğu için, aradaki fark olan 60.000 TL’yi karşı tarafa öder.
Senaryo 3: Kur değişmez – Taraflar eşitlenir
Vade gününde dolar kuru tam olarak 35,00 TL olur.
Sözleşmede belirlenen kur ile piyasa kuru aynı olduğundan dolayı hiçbir ödeme yapılmaz. Taraflar birbirine ne öder ne alır. Sözleşme kur farkı yaratmadığı için tarafsız biçimde sona erer.
NDF’nin Avantajları
Kur riskine karşı korunma sağlar
Fiziki döviz taşıma zorunluluğu olmadığı için operasyonel açıdan kolaydır
Likiditesi yüksek piyasalar üzerinden hızlı işlem yapılabilir
Sermaye kontrollerinin olduğu ülkelerde yatırımcılara pozisyon alma imkanı sunar
NDF’nin Riskleri
Spekülatif amaçla kullanıldığında ciddi zararlara yol açabilir
Yanlış kur tahmini durumunda kayıplar yaşanabilir
Piyasa koşullarına bağlı olarak sözleşmeden erken çıkmak her zaman mümkün olmayabilir
Türkiye’de NDF Neden Önemli?
Türkiye’de döviz piyasasında yaşanan volatilite arttığında, özellikle yurt dışındaki yatırımcılar Türk Lirası’na dair beklentilerini NDF piyasalarında pozisyon alarak gösterir. Bu nedenle Londra gibi merkezlerde işlem gören USD/TRY NDF fiyatları, piyasaların Türkiye’ye ilişkin beklentileri açısından önemli bir sinyal olarak kabul edilir.
Ayrıca bazı dönemlerde Türkiye’de yerleşik yatırımcılar da, döviz transferine yönelik sınırlamalardan kaçınmak ya da risklerini yönetmek amacıyla yurt dışındaki NDF piyasalarına yönelmektedir.
Sonuç
NDF, döviz kurlarına karşı riskten korunmanın en etkili yollarından biridir. Özellikle sermaye kontrolleri olan ya da döviz piyasalarında yüksek oynaklık görülen ülkelerde daha fazla önem kazanır. Şirketler, yatırımcılar ve finansal kurumlar bu sözleşmeleri stratejik amaçlarla kullanarak belirsizlikleri azaltabilir.
Ancak bu işlemler, iyi bir finansal bilgi ve stratejik analiz gerektirir. Yanlış tahminler veya spekülatif işlemler ciddi zararlar doğurabilir. Bu nedenle NDF, profesyonel danışmanlıkla ve analizle yürütülmesi gereken bir finansal araçtır.
İstersen bu yazının sonunda, “NDF ile ilgili merak ettiklerinizi yorumda sorun, detaylı içerikler üretmeye devam edelim” gibi bir çağrı da ekleyebilirim. Ayrıca yazıyı sunum, bülten ya da sosyal medya içeriğine dönüştürmemi ister misin?
