Halka arz nedir sorusuna en basit anlamıyla bir şirketin hisselerini yatırımcılara açması şeklinde cevap verilebilir. Halka arz ile beraber şirket artık borsada işlem görmeye başlamaktadır. Buna göre daha kapsamlı düşünürsek; şirketin belli bir oranda hisse senedi, bir ilan veya çağrı yoluyla yatırımcılarına dağıtılarak borsada işlem görmesi olarak tanımlanabilir.
Halka arz ile beraber şirket borsada işlem göreceği için öncelikli olarak dağıtılacak olan hisselerin bireysel ve kurumsal yatırımcılara dağıtılması gerekmektedir. Bu işlem için eşit dağıtım ve oransal dağıtım olarak iki farklı yöntem izlenmektedir.
Eşit ve Oransal Dağıtımlı Halka Arz Nedir?
Eşit dağıtımlı halka arz, tüm yatırımcılara eşit miktarda hisse senedi düşmesini hedefler. Burada talep ettiğiniz hisse senedi, doğrudan etki etmiyor olsa da kısmen etki etmektedir. Tüm yatırımcıların her bir yatırımcı için düşebilecek hisse senedi sayısından fazla hisse talep etmesi durumunda tüm yatırımcılar eşit miktarda hisse senedi alır. Bu da talep edilen hisse senedi sayısının bir noktada anlamsız kılar. En basit anlamıyla tüm yatırımcılara sıradan birer lot verilerek işlem yapılır. Tüm yatırımcılara lot verme işlemi yapıldığında tekrar en baştan birer lot verilmeye devam edilir. Bu işlem dağıtılacak hisse senedi bitene kadar devam eder.
Oransal dağıtımlı halka arz olması durumunda ise yatırımcıların sermayesi önem kazanır. Toplam talep miktarına göre bir oran belirlenir ve yatırımcının sermayesine göre düşebilecek en yüksek hisse senedi sayısı belirlenir. Daha sonra oran ile en yüksek hisse senedi sayısı çarpılarak yatırımcının alacağı hisse senedi sayısı belirlenir.
Halka Arza Nasıl Katılabilirim?
Halka arza katılmak için öncelikli olarak bir yatırım hesabınız olması gerekmektedir. Yatırımcı hesabının olması veya açılması durumunda; halka arz takvimleri takip edilebilir. Şirketler belli tarihlerde talep toplamaktadır ve bu süreler içinde halka arz talebinizi iletmeniz gerekir. Talep toplama süreci boyunca yatırımcıların talepleri toplanır. Talep toplama süresi tamamlandığında eşit dağıtımlı veya oransal dağıtımlı olmasına göre gerekli hesaplamalar yapılarak yatırımcıların hesaplarına sermayesine göre hisse senedi tanımlanır.
Yatırımcıların yatırım hesaplarında görünen hisse senetleri, halka arz sırasında belirlenen fiyattan tanımlanmaktadır. Yani hisse senetlerinin işleme ilk başladığı zamandaki fiyatları olarak düşünülebilir. Borsada işlem yapılmaya başlanacağı tarih de açıklandıktan sonra o tarih itibariyle hisse senedi borsada işlem görmeye başlamaktadır.
Halka Arza Katılırken Hangi Bilgilere Bakmalıyım?
Yatırımcıların halka arza katılmadan önce bazı detaylara dikkat etmesi önemlidir. Çünkü bu işlem de aslında borsada hisse senedi almakla aynı işleme denk gelmektedir. Bu sebeple kapsamlı bir araştırma önerilmektedir.
Yatırımcıların halka arz edilen şirkete ait finansal raporları, teknik analizleri ve yatırım planlarını incelemeleri tavsiye edilmektedir. Aynı zamanda sektör ve rekabet ortamına yönelik de araştırmalar faydalı olacaktır. Buna ek olarak halka arz için belirlenen fiyatın, gerçekten o hisse senedinin değerini yansıtıp yansıtmadığını da araştırmak faydalı olacaktır.
Halka Arzlara Dair Bilinmesi Gereken Terimler
Halka Açıklık Oranı: Şirketin toplam hisse senetlerinin halka arz edilen kısmının, toplam sermayeye oranıdır. Yatırımcılar için şirketin piyasada ne kadar likit olabileceğine dair bir göstergedir.
Halka Arz Fiyatı: Halka arz edilen hisselerin belirli bir fiyat üzerinden yatırımcılara sunulmasıdır. Bu fiyat, şirketin değerlemesi ve piyasa koşulları göz önünde bulundurularak belirlenir.
Talep Toplama: Halka arz edilen hisselere yatırımcıların talep göstermesi sürecidir. Bu süreç, genellikle belirli bir süre zarfında devam eder ve talep edilen hisse miktarı, halka arzın büyüklüğünü belirler.
Borsa Kodu (Ticaret Sembolü): Halka arz edilen şirketin borsada işlem görmeye başladığında alacağı koddur. Bu kod, borsada şirketin hisse senedinin sembolü olarak kullanılır.
Tavan Fiyat: Bir hisse senedinin bir işlem gününde ulaşabileceği maksimum fiyat seviyesidir. Borsa İstanbul’da hisse senetleri bir günde %10 değerlenebilir. Halka arzdan sonra genellikle ilk bir kaç işlem günlerinde tavan fiyatlar dikkatle izlenir.
Taban Fiyat: Bir hisse senedinin bir işlem gününde ulaşabileceği minimum fiyat seviyesidir. Borsa İstanbul’da %10’dan aşağı düşemez. Taban fiyat, hisse değerindeki büyük düşüşleri sınırlayarak aşırı volatiliteyi önlemeyi amaçlar.
